Όρος Αιγάλεω
Όρος Αιγάλεω
Previous
Next
Περιγραφή
Αιγάλεω. Η οροσειρά Αιγάλεω αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά γεωγραφικά στοιχεία του τοπίου στα δυτικά της πόλης των Αθηνών, την οποία χωρίζει από την πεδιάδα της Ελευσίνας. Πρόκειται για οροσειρά-προέκταση της Πάρνηθας, η οποία ξεκινάει από τα Άνω Λιόσια και φθάνει έως το στενό της Σαλαμίνας. Έχει πλάτος γύρω στα 5 χιλιόμετρα και μήκος περίπου 20. Το Αιγάλεω δεν διέθετε ποτέ επαρκή πηγαία νερά, πράγμα που οδήγησε σε ιδιαίτερα αραιή βλάστηση, αποτελούμενη κυρίως από πεύκα. Η έλλειψη υδάτων οφείλεται στην ασβεστολιθική γεωλογική σύνθεση του εδάφους. Η οροσειρά του Αιγάλεω είναι δικόρυφη· αναπτύσσεται σε δύο όγκους, που χωρίζονται από φυσική στενωπό. Η στενωπός αυτή, την οποία διέσχιζε η Ιερά Οδός, βρίσκεται στο ύψος της Μονής Δαφνίου.
Το ανατολικό τμήμα της οροσειράς, δηλαδή αυτό που ξεκινά από το Δαφνί και φθάνει μέχρι τα Λιόσια και το Δέμα, ήταν γνωστό κατά την αρχαιότητα ως Κορυδαλλός. Η υψηλότερη κορυφή του σχηματίζεται πάνω από το Καματερό, έχει ύψος 453 μέτρα και ονομάζεται Ζαχαρίτσα. Με το πέρασμα του χρόνου, η ονομασία του βουνού παραφράστηκε σε «Σκορδαλλός» ή «Σκορδιλό». Η ονομασία αυτή έχει συνδεθεί με τον αρχαίο δήμο των Κορυδαλλέων της Ιπποθωοντίδας φυλής, ο οποίος τοποθετείται από τους περισσότερους ερευνητές στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της οροσειράς. Ο δυτικός όγκος της οροσειράς, με άλλα λόγια το τμήμα που ξεκινά από το Δαφνί και φθάνει στην ακτή του Σκαραμαγκά, ήταν γνωστός ως «Αιγάλεως» και το μέγιστο ύψος του είναι τα 468 μέτρα. Διακρίνεται σε τρεις μάζες: το Τρίκορφο, που βρίσκεται κατά μήκος της νότιας ακτής και σχηματίζει το ακρωτήριο του Περάματος, το Δαφνοβούνι, πάνω και γύρω από τη Μονή Δαφνίου, και το βουνό του Σκαραμαγκά, που υψώνεται στα δυτικά, πλησίον του Ελευσινιακού κόλπου. Η λέξη «Αιγάλεως» είναι σύνθετη και σημαίνει τον μεγάλο ορεινό όγκο (λᾶας, λᾶς και λᾶος, ὁ = σκόπελος, βράχος, αλλά και πέτρα που ρίπτεται από πολεμιστή), πάνω στον οποίο σπάνε τα κύματα (αἰγίς, ἡ = ορμητική καταιγίδα, θύελλα).
Το όρος είναι γνωστό μεταξύ των αρχαιομαθών ως ο τόπος που επέλεξε ο Ξέρξης, προκειμένου να παρακολουθήσει την περίφημη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Με τον όρο «Ποικίλο όρος», ο οποίος για πρώτη φορά απαντά στον Παυσανία, οι αρχαίοι Αθηναίοι κατά πάσα πιθανότητα εννοούσαν το τμήμα της οροσειράς όπου ενώνονταν οι ορεινοί όγκοι του Αιγάλεω και του Κορυδαλλού, δηλαδή την περιοχή στο ύψος της Μονής Δαφνίου και του ιερού της Αφροδίτης. Η ονομασία «Ποικίλον» προέρχεται πιθανότατα από τον «ποικιλόν», ο οποίος, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο, «είναι πτηνόν φέρον στίγματα και τρώγον τα αυγά του κορυδαλλού». Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η ονομασία αυτή αποτελεί ακόμη μια έκφραση της πασίγνωστης σκωπτικής διάθεσης των Αθηναίων. Πάντως, υπέρ των ξεχωριστών ονομάτων για διάφορα τμήματα της οροσειράς είναι και το σχόλιο του αθηναιολόγου Δημητρίου Καμπούρογλου στον Αναδρομάρη της Αττικής (1920): «Καυχάται λοιπόν ο Αιγάλεως με όλον του το δίκιο, εις το σημείον που αποφασίζει να μας αφίση ένα στενόν, το οποίον μας οδηγεί εις την ωραίαν θάλασσαν, και να λάβη εκεί δεξιά και αριστερά του διάφορα τμηματικά ονόματα, καυχάται διά το ένα και καλόν του Μοναστήρι, διά την ψηφιδωτήν αίγλην του Δαφνιού» (Καμπούρογλου 1920α, σελ. 86).