Το φρούριο των Ελευθέρων

Αρχική / Αρχαιολογικοί Θησαυροί / Το φρούριο των Ελευθέρων

  • Δυτική Αττική

  • Περιγραφή

    Το εντυπωσιακό αρχαίο φρούριοπου δεσπόζει στην κορυφή υψώματος στο πέρασμα της Κάζας, στην παλαιά εθνική οδό Αθήνας- Θήβας, ταυτίζεται από τους περισσότερους ερευνητές με την ακρόπολη των αρχαίων Ελευθερών.Χρονολογείται στο β΄ τέταρτο του 4ου αιώνα.Εντός των ορίων του τειχισμένου χώρου, κοντά στο βόρειο σκέλος της οχύρωσης, έχει εντοπιστεί κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης, το οποίο χωρίζεταιστα δύο από κεντρικό διάδρομο. Εκεί στεγαζόταν, πιθανότατα, το αρχηγείο της φρουράς που διέμενε στην ακρόπολη, ενώ οι στρατιώτες θα πρέπει να διέμεναν σε αντίσκηνα ή ξύλινα παραπήγματα. Στα δυτικά του κτίσματος αυτού έχουν ανασκαφεί ερείπια κατοικιών. Όταν το φρούριο έπαψε να χρησιμοποιείται ως στρατιωτική βάση,στον χώρο δημιουργήθηκε μικρός συνοικισμός.Μάλιστα, στο κτίσμα με τον κεντρικό διάδρομο έχουν βρεθεί βαρίδια αργαλειού, πράγμα που υποδεικνύει μια σαφώς οικιστική εγκατάσταση.Η τελευταία πρέπει να πραγματοποιήθηκε κατά τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια.

    Το οχυρό των Ελευθερών βρισκόταν σε εξαιρετικά στρατηγική θέση, καθώς φρουρούσε σημαντικό πέρασμα στον δρόμο που συνέδεε την Αθήνα με τη Θήβα. Οικοδομήθηκε είτε από τους Θηβαίους, είτε από τους Αθηναίους ως μέρος ενός ευρύτερου δικτύου μεθοριακών οχυρώσεων, που είχαν ως στόχο την αναχαίτιση των εισβολέων. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αιώνα,το φρούριο επισκευάστηκε και ενισχύθηκε, προφανώς εν όψει της απειλής του Φιλίππου Β΄.Οι Ελευθερές αρχικά ανήκαν στη Βοιωτία.Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, ήταν η γενέτειρα του Διονύσου, ο οποίος λατρευόταν εκεί με το προσωνύμιο «Ελευθερεύς». Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα επί Πεισιστράτου, τάχθηκαν στο πλευρό των Αθηναίων, εξέλιξη που θα πρέπει να συνδε θεί με τη μεταφορά της λατρείας του Διονύσου Ελευθερέως στην Αθήνα. Στο ιερό του Διονύσου,κάτω από την αθηναϊκή Ακρόπολη, φυλασσόταν το ξόανο του θεού, που είχε έρθει από τις Ελευθερές, προφανώς στο πλαίσιο της παραπάνω συμμαχίας. Με ανάλογο τρόπο είχε μεταφερθεί στην Αθήνα η ελευσινιακή λατρεία της Δήμητρας και της Κόρης μέσω της ίδρυσης του Εν Άστει Ελευσινίου, αμέσως μετά την τελική προσάρτηση της Ελευσίνας τον 6ο αιώνα. Στις Ελευθερές, στα νότια του φρουρίου,έχουν εντοπιστεί, εξαιρετικά αποσπασματικά,τα ερείπια του ναού του Διονύσου Ελευθερέως.Πρόκειται για ναό δωρικού ρυθμού του 4ου αιώνα, γύρω από τον οποίο εντοπίστηκαν και ίχνη οικισμού. Ο τελευταίος υπήρχε κατά τα χρόνια του Παυσανία. Επιπλέον, στα ανατολικά του λόφου ανασκάφηκαν τα θεμέλια δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών, που υποδεικνύουν συ-νέχιση της κατοίκησης στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Η σπηλιά με την πηγή κρύου νερού, όπου λεγόταν ότι η Αντιόπη γέννησε τους γιους του Δία, Ζήθο και Αμφίονα, μπορεί να ταυτου φρουρίου, ή με σπηλαιόμορφο βαθούλωμα που έχει εντοπιστεί στα ανατολικά της οχύρωσης από τον ανασκαφέα Ε. Στίκα.

    Εικόνες

    aspropurgos
    aspropurgos
    aspropurgos

    Τοποθεσία

    Περιγραφή

    Το εντυπωσιακό αρχαίο φρούριοπου δεσπόζει στην κορυφή υψώματος στο πέρασμα της Κάζας, στην παλαιά εθνική οδό Αθήνας- Θήβας, ταυτίζεται από τους περισσότερους ερευνητές με την ακρόπολη των αρχαίων Ελευθερών.Χρονολογείται στο β΄ τέταρτο του 4ου αιώνα.Εντός των ορίων του τειχισμένου χώρου, κοντά στο βόρειο σκέλος της οχύρωσης, έχει εντοπιστεί κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης, το οποίο χωρίζεταιστα δύο από κεντρικό διάδρομο. Εκεί στεγαζόταν, πιθανότατα, το αρχηγείο της φρουράς που διέμενε στην ακρόπολη, ενώ οι στρατιώτες θα πρέπει να διέμεναν σε αντίσκηνα ή ξύλινα παραπήγματα. Στα δυτικά του κτίσματος αυτού έχουν ανασκαφεί ερείπια κατοικιών. Όταν το φρούριο έπαψε να χρησιμοποιείται ως στρατιωτική βάση,στον χώρο δημιουργήθηκε μικρός συνοικισμός.Μάλιστα, στο κτίσμα με τον κεντρικό διάδρομο έχουν βρεθεί βαρίδια αργαλειού, πράγμα που υποδεικνύει μια σαφώς οικιστική εγκατάσταση.Η τελευταία πρέπει να πραγματοποιήθηκε κατά τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια.

    Το οχυρό των Ελευθερών βρισκόταν σε εξαιρετικά στρατηγική θέση, καθώς φρουρούσε σημαντικό πέρασμα στον δρόμο που συνέδεε την Αθήνα με τη Θήβα. Οικοδομήθηκε είτε από τους Θηβαίους, είτε από τους Αθηναίους ως μέρος ενός ευρύτερου δικτύου μεθοριακών οχυρώσεων, που είχαν ως στόχο την αναχαίτιση των εισβολέων. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αιώνα,το φρούριο επισκευάστηκε και ενισχύθηκε, προφανώς εν όψει της απειλής του Φιλίππου Β΄.Οι Ελευθερές αρχικά ανήκαν στη Βοιωτία.Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, ήταν η γενέτειρα του Διονύσου, ο οποίος λατρευόταν εκεί με το προσωνύμιο «Ελευθερεύς». Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα επί Πεισιστράτου, τάχθηκαν στο πλευρό των Αθηναίων, εξέλιξη που θα πρέπει να συνδε θεί με τη μεταφορά της λατρείας του Διονύσου Ελευθερέως στην Αθήνα. Στο ιερό του Διονύσου,κάτω από την αθηναϊκή Ακρόπολη, φυλασσόταν το ξόανο του θεού, που είχε έρθει από τις Ελευθερές, προφανώς στο πλαίσιο της παραπάνω συμμαχίας. Με ανάλογο τρόπο είχε μεταφερθεί στην Αθήνα η ελευσινιακή λατρεία της Δήμητρας και της Κόρης μέσω της ίδρυσης του Εν Άστει Ελευσινίου, αμέσως μετά την τελική προσάρτηση της Ελευσίνας τον 6ο αιώνα. Στις Ελευθερές, στα νότια του φρουρίου,έχουν εντοπιστεί, εξαιρετικά αποσπασματικά,τα ερείπια του ναού του Διονύσου Ελευθερέως.Πρόκειται για ναό δωρικού ρυθμού του 4ου αιώνα, γύρω από τον οποίο εντοπίστηκαν και ίχνη οικισμού. Ο τελευταίος υπήρχε κατά τα χρόνια του Παυσανία. Επιπλέον, στα ανατολικά του λόφου ανασκάφηκαν τα θεμέλια δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών, που υποδεικνύουν συ-νέχιση της κατοίκησης στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Η σπηλιά με την πηγή κρύου νερού, όπου λεγόταν ότι η Αντιόπη γέννησε τους γιους του Δία, Ζήθο και Αμφίονα, μπορεί να ταυτου φρουρίου, ή με σπηλαιόμορφο βαθούλωμα που έχει εντοπιστεί στα ανατολικά της οχύρωσης από τον ανασκαφέα Ε. Στίκα.
    ×
    Αρχαιολογικοί Θησαυροί Μουσεία Φυσιολατρικός Τουρισμός Θρησκευτικά Μνημεία